Kad se pomene ime Mite Topalovića, Pančevci odmah pomisle na uličicu u centru grada, do nedavno kaldrmisanu musavu prečicu od Evangeličke crkve do poslastičarnice „Popović“. Većina prolaznika misli da je uličica dobila naziv po nekom zaboravljenom ratnom heroju…
Ko je ustvari bio Mita Topalović?
Rodom Pančevac. Jedan od prvih školovanih srpskih muzičara. Školovao se u Beču. Nosilac muzičkog života svog rodnog grada po povratku sa studija orgulja u Pragu. Dirigent Pravoslavnog srpskog crkvenog pevačkog društva. Kompozitor. Osmislio je i organizovao koncerte duhovne muzike koji su se posle počeli održavati i u drugim gradovima. Jedna svestrana muzička ličnost koja je svoju energiju posvetila umetnosti, prvenstveno kulturnom razvitku svog grada. Taj njegov trud je bio nagrađen odlikovanjima visokog ranga. Bio je počasni član čak šesnaest pevačkih društava i Srpske kraljevske akademije.
Baveći se pretežno horskom muzikom i dirigovanjem horovima, a budući da je i sam bio i pevač, njegova kompozitorska delatnost je našla svoj najbogatiji izraz upravo u delima komponovanim za hor. Zanimljivo je da je jednu zbirku od dvanaest pesama, tj. kompozicija napravio za podmladak hora, za dečji hor.
Ulica Mite Topalovića u Pančevu - foto: Goran Nikolić
U njegovom stvaralaštvu našlo se i tri kompozicije za glasovir, tj. klavir. To su kompozicije koje su u pravom romantičarskom duhu komponovane, jasne i pregledne fakture, ne previše izvođački zahtevne niti listovski virtuozne. Verovatno je želeo da budu pristupačne i svirljive većini mladih gospođica koje bi ih izvolele svirati u odabranom društvu. To je bilo doba kućnog muziciranja, bez buke mas-medija, You Tubea, Facebook-a i ostalih elektronskih žderača slobodnog duha i druženja ljudskih bića. Notnim tekstom je zabeležio pesme koje su se rado pevale, pesme starogradske, ali i kola koja su igrali.
Mita je svoje klavirske kompozicije ( čiji su nazivi Žežulinka, Potpuri, Kolo) napisao 1877. godine. To su prava mala blaga naše ne tako bogate domaće klavirske literature devetnaestog veka. U oglasu koji je objavljen 1872. godine u Pančevcu stoji da je „svršivši svoje stalno muzikalno izobraženje i vrativši se stalno kući, preporučuje se za privatne časove na glasoviru i violini“. Tako je počeo sa davanjem časova, da bi dve godine kasnije dobio rešenje za privremenog horovođu Pančevačkog pevačkog društva. To „privremeno“je trajalo čak 36 godina i bio period aktivnosti i uspona. Pominje se i impozantan broj od 80 kompozitora čija su se dela tokom svih tih godina izvodila, među njima ima prvenstveno domaćih (uz samog Mitu Topalovića pominju se i Isidor Bajić, Davorin Jenko, Kranjčević, Zajc…) ali i svetskih savremenika (poput Liszta, Mendelssohna ili Čajkovskog).
Ulica Mite Topalovića u Pančevu - foto: Goran Nikolić
Njemu u čast, Muzička škola "Jovan Bandur" pokrenula je takmičenje pevača i kamerne muzike pod njegovim imenom.
Od zaturenih skica i rukopisa na (pomalo prašnjavim) policama, ove godine po prvi put se pojavljuju njegove klavirske kompozicije u štampanoj formi u zbirci Pančevačka klavirska muzika. Da se ne zaborave i nadamo se ponovo ožive.
Marija Ligeti Balint
